Mensenrechtencomité Verenigde Naties tikt Nederland opnieuw hard op de vingers over Groningen

Het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties heeft zeer krachtige aanbevelingen gedaan aan de Nederlandse Staat over de situatie in Groningen. Het comité, dat het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten bewaakt, uit in een analyse van Nederland dat het zich zorgen maakt over de veiligheid en het welzijn van de inwoners van de regio Groningen als ook over hun privéleven in hun huizen. Het verwijst daarbij naar drie mensenrechten: het recht op leven, privacy en familie(leven).

De Nederlandse Staat moet volgens het Mensenrechtencomité (par. 34. en 35.):

(a) De noodzakelijke maatregelen nemen om de fysieke veiligheid en het geestelijk welzijn van mensen die in de omgeving van de gaswinning in Groningen wonen te verzekeren. Zo ook de beveiliging en veiligheid van hun huizen;
(b) Zorgen voor correcte en passende schadevergoeding voor de slachtoffers en voorkomen dat toekomstige schades plaatsvinden in relatie tot de gaswinning;
(c) Zorgen voor een zinvolle participatie van, en overleg en consultatie met, bewoners van Groningen bij het ontwerpen en uitvoeren van het afbouwplan.

Gaswinning in Groningen topprioriteit voor Nederland

Daarbij heeft het Comité het onderwerp ‘gaswinning in Groningen’ geselecteerd als één van de drie topprioriteiten van al haar aanbevelingen voor Nederland (par. 63.). Dit betekent dat Nederland een rapport moet indienen over de uitvoering van deze aanbeveling over twee jaar. Mensenrechten- en milieuspecialist Mr. Jan van de Venis bracht het Groninger gasdossier opnieuw onder de aandacht namens de Groninger Bodem Beweging (GBB), Milieudefensie en StandUpForYourRights. Nederland kreeg in 2017 ook al duidelijke aanbevelingen van een ander VN-mensenrechtenorgaan, maar heeft deze niet opgevolgd. Internationaal kan men dit bijna niet bevatten. Nederland loopt altijd graag voorop qua mensenrechten, maar volgt aanbevelingen ten aanzien van haar eigen mensen niet op. De GBB is dan ook blij dat ook het VN Mensenrechten Comité de Groningers in hun recht zet.

Een uitgebreide weergave van de ‘Concluding observations CCPR/C/NLD/CO/5’ zijn online te lezen op de site van het Comité onder het kopje Nederland; klik hier

Extra druk op Nederlandse regering

“Wij hopen dat deze aanbevelingen een extra stimulans zijn voor de Nederlandse regering om de gedane beloften nu echt eens om te zetten in daden. Ondanks dat de regering claimt dat de situatie wordt opgelost, merken Groningers er niets van. Mensenrechten worden hier elke dag geschonden, doordat de Nederlandse Staat het recht op leven, familieleven en (veilig en) adequaat wonen niet eerbiedigt.” aldus GBB vicevoorzitter Derwin Schorren. Van de Venis heeft in naam van de GBB de VN erop gewezen dat de Nederlandse overheid onvoldoende doet om de rechten van Groningers te respecteren, beschermen en verwezenlijken: “Het gaat duidelijk niet goed met de mensenrechten van Groningers en met de mensenrechten van alle Nederlanders in relatie tot onze leefomgeving. We hebben een overheid en kabinet dat wereldwijd vertelt hoe het zou horen, maar zelf glasheldere VN- aanbevelingen uit 2017 niet heeft opgepakt. Deze aanbevelingen van het Mensenrechtencomité kunnen niet worden genegeerd, ook omdat het als prioriteit is aangemerkt en Nederland over twee jaar over de voortgang moet rapporteren. ”

Advies raakt kern rechtstaat

Over mensenrechten en milieu thema’s in algemene zin vervolgt Van de Venis: “Bijzonder zorgelijk is dat we in Nederland in milieuzaken naar de rechter moeten voor bescherming van onze fundamentele rechten als gezondheid, leven en familieleven. Denk aan de klimaatzaak, luchtvervuilingszaken en meerdere zaken over Groningen. Dit, terwijl het voor de overheid op basis van een groeiende hoeveelheid VN stukken en de rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens duidelijk zou moeten zijn dat juist de overheid proactief en preventief zou moeten handelen. Dit zijn de zogenaamde ‘positieve verplichtingen’ die moeten worden meegenomen bij bijvoorbeeld klimaatbeleid, (uitbreiding van) vliegvelden, snelheid op snelwegen en bij vervuiling en mogelijke aantasting van onze rechten door bedrijven als de NAM, Chemours en Tata, enzovoorts. Den Haag moet vooraf rekening houden met onze mensenrechten en optreden als ze worden geschonden, ook door bedrijven. Dit gebeurt nu eigenlijk helemaal niet.” Deze regering negeerde dus al de duidelijke VN-adviezen uit 2017 voor Groningen. Recent bleek ook dat het, ondanks toezeggingen, te weinig heeft gedaan om de uitspraak in de Urgenda klimaatzaak te halen. Experts schreven recent in het Parool: ‘Negeren Urgenda-vonnis is zorgelijk voor de rechtsstaat’. “En dat geldt dus ook voor Groningen”, aldus Van de Venis: “Deze aanbevelingen moeten worden opgevolgd. Dit raakt de kern van de rechtstaat: de overheid is gebonden aan het recht. We hebben nu een overheid die burgers bestraft als zij in strijd met het recht handelen, maar zelf ongestoord beleid maakt en uitvoert waarvan VN-experts en rechters hebben geoordeeld dat het in strijd is met mensenrechten.” Van de Venis en Schorren eindigen eensgezind: “Tijd dus dat Den Haag de mensenrechten van zijn burgers respecteert en actief gaat meenemen. Groei op korte termijn en belangen van het bedrijfsleven worden nu boven de rechten van mensen gesteld. Dit gebeurt al jaren in Groningen. Deze aanbevelingen liggen in VN verband onder een vergrootglas en moeten worden opgevolgd. Er wordt nu op internationaal niveau meegekeken naar de mensenrechtensituatie in Groningen.”

Bron: Groninger Bodem Beweging (27 juli 2019) foto uit het archief