Groninger grafstenen verzakken, scheuren of vallen om door aardbevingen

De aardbevingen in Groningen zijn niet alleen een bezoeking voor de levenden. De afgelopen jaren zijn honderden grafmonumenten in het gasgebied beschadigd. Dat zegt Peter Veenstra van de gelijknamige steenhouwerij in Uithuizermeeden. De wanhopige Veenstra schreef onlangs een brief aan premier Rutte waarin hij om hulp vroeg.

Al meer dan zeven jaar ziet de onderneming zich geconfronteerd met schades aan grafmonumenten door de aardschokken in Groningen. Onder meer op de begraafplaatsen van Loppersum, Zeerijp, Wittewierum, Overschild, Westeremden, Garrelsweer, Stedum en Middelstum. De schades worden vaak gratis gerepareerd door het bedrijf van Veenstra, dat op grafstenen en monumenten een garantie van 25 jaar geeft. Veenstra becijfert de kosten daarvoor op ruim 40.000 euro. Pogingen om deze schade te claimen bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen en de NAM liepen op niets uit.

Steen staat scheef of valt om

Dat grafzerken uiteindelijk ook aan slijtage onderhevig zijn is volgens hem van alle tijden. Maar als een nieuwe steen gefundeerd op een grafkelder ineens scheef staat of zelfs omvalt, is er meer aan de hand. ,,We zien dit soort schade veel vaker in het aardbevingsgebied dan daar buiten. En dat kunnen we ook aantonen. Na elke aardbeving bellen er mensen die melden dat de steen van hun familie scheef staat. En ik voel me verantwoordelijk voor de garantie die ik geef. Ik wil niet dat mensen zeggen: hij verschuilt zich achter de aardbevingen.’’

Reparatie kost tijd en is niet altijd eenvoudig. ,,De jongens moeten er langs om het grafmonument weer recht te zetten. Ze moeten de steen daarvoor eerst losmaken van de kelder en dan zorgvuldig opnieuw bevestigen. Dat geldt ook voor stenen die niet op een kelder staan. Die zijn anders gefundeerd en moeten eerst ook los worden gemaakt. Je kunt ze niet zo maar even snel rechttrekken. Dit alles kost de nodige tijd en dus ook geld. Per keer praat je al gauw over 200 tot 250 euro. Op jaarbasis gaat het om 4000 tot 5000 euro. In één jaar ging het zelfs om zo’n 7500 euro’’, rekent Veenstra voor.

Opgetild door aardbeving

De krachten die bij een aardbeving vrij komen zijn enorm, aldus de ondernemer. ,,In Uitwierde werd een monument als het ware opgetild. Een zerk van zo’n 700 kilo werd door een aardbeving omhoog gedrukt. Grafmonumenten scheuren soms ook door de trillingen.’’ Al in 2014 heeft hij de zaak aangekaart bij de NAM. Na enige tijd bracht het gasbedrijf hem in contact met Arcadis. Met medewerkers van dat bureau besprak hij de schade aan grafmonumenten en stelde een protocol voor de afhandeling op. Arcadis werd echter door de NAM van het dossier gehaald, aldus Veenstra. Vervolgens moest hij zaken doen met Expertisebureau Archipunt, waarna de geschiedenis zich herhaalde. Kort voor een overleg met een aantal andere natuursteenbedrijven over de kwestie trok de NAM Archipunt ineens terug. Daarna moest Veenstra zich melden bij het inmiddels opgeheven Centrum Veilig Wonen. ,,Eerst belandde de zaak in de onderste bureaula. Vervolgens werden we na veel aandringen niet ontvankelijk verklaard.’’

Frustrerend

En ook de TCMG geeft volgens de ondernemer niet thuis, net als het ministerie van Economische Zaken waar hij eveneens contact mee had om de kwestie aan te kaarten. Onbegrijpelijk, aldus de Groninger. ,,Ik vind het ongelooflijk frustrerend en voel me niet serieus genomen. Ik hoef er geen stuiver beter van te worden. Maar je wordt gewoon met een kluitje het riet in gestuurd. De TCMG zegt doodleuk: laat de familie de schade maar claimen. Maar dat zijn vaak oude mensen, die kun je dat toch niet aandoen?’’

,,Mensen komen soms helemaal uit Canada of Australië om hier in Groningen de grafsteen van hun opa of oma of een ander familielid te bezoeken. Die moet er dan toch fatsoenlijk bijstaan? Het is toch geen puin, dat je zo maar weghaalt? Waarom beschermt de regering de veroorzaker van deze schade?’’

Vergoed

Woordvoerder Jouke Schaafsma van het Instituut Mijnbouwschade Groningen, dat sinds kort de afhandeling van schade van de TCMG heeft overgenomen, zegt dat er de afgelopen jaren enkele malen reparaties aan grafstenen zijn vergoed. ,,Maar daarvoor moeten we eerst wel iets van een procedure doorlopen. We kunnen niet tegen een bedrijf zeggen: ga maar aan de slag, we zien de rekening wel. Zo werkt het helaas niet. We hebben bijvoorbeeld een opdracht van de eigenaar van de grafsteen nodig. En er moet ook iemand naar de schade kijken.’’

Wanneer sprake is van een schrijnende situatie, kan er volgens hem prioriteit worden aangevraagd, waardoor de werkzaamheden sneller beginnen. ,,Mensen kunnen een bedrijf ook machtigen om het herstel van een grafmonument te regelen.’’ Na enig onderzoek meldt Schaafsma dat er vier schades aan grafmonumenten zijn ingepland voor een schade-opname. Vijftien maal is er een dergelijke schade afgewikkeld.

Bron: Dagblad van het Noorden (26 augustus 2020) foto uit ons archief