Barthold Entens:Dolle Jonker
Zo staat beschreven in de Piraten Encyclopedie van Arne Zuidhoek, 2006:
BARTHOLD ENTENS VAN MENTHEDA, watergeus van Middelstum, Groningen. (1539-1580) Alias Jonker van Middelstum, Dornema en Engelboort. Dapper maar onbesuisd gezagvoerder. Wapenspreuk: ‘Vrolyk met eer.’ Toen hij hoorde dat Jan van Troyen (watergeus van Rotterdam) in Amsterdam was terechtgesteld, hing hij een gevangene eigenhandig aan de boegspriet op en liet de ongelukkige met geweerschoten afmaken (1571). Aanwezig bij de bezetting van den Briel, 1572. Liet in 1576 Terschelling berooid achter, bezocht Ameland, ontstapte bij een Spaanse tegenaanval ien blode onderboksem (onderbroek).
Zijn specialiteiten zijn plunderen, brandstichten en vermoorden van katholieke priesters. Eigenlijk verdient deze plaatselijke held van Middelstum geen eer. Dat kreeg hij al, er werden drie (!) straten naar hem vernoemd. Je zou je kunnen afvragen dat na het lezen van het voorafgaande het geen tijd wordt om de straatnaambordjes te verwijderen! Nog meer eer, om het leven van Barthold Entens in zijn tijd in Middelstum te zetten. Het zit namelijk zo: Er was eens een schoolmeester, die naast zijn werk gedichten en kinderboeken schreef: Hindrik Hofman (1914-1996). Een van die boekjes heet De Dolle Jonker en verscheen in 1949. Hoofdpersonen zijn valkenier Drebbeltje van Toornwerd en Barthold Entens, jonker van Menthedaborg. Entens is een watergeus en Drebbeltje wil graag meevechten in de Tachtigjarige Oorlog tegen de Spanjaarden. Het oorlogsboekje, dat eigenlijk een zondagsschoolboekje was, werd ook op de scholen klassikaal gelezen. Het boek werd letterlijk stuk gelezen vanwege de sympathie voor Drebbeltje.
Het boek is al lang niet meer te verkrijgen en toch is er nog steeds vraag naar. Dit bracht Middelstumer en oud-schoolmeester Fré Schreiber ertoe het boek in het Gronings te vertalen. Maar hij deed meer. Hij zette Middelstum en het leven in Middelstum in de tijd van het verhaal. Hoe het dorp er toen uitzag, het dagelijkse leven, eten en drinken, kleding, de taal, de watergeuzen, de hagepreken, de oorlog, enz. enz.
Rondom de uitgifte van dit boek zijn er diverse activiteiten in Middelstum:
2 sept. Monumentenklassendag (9.00 -11.30 uur) met als thema Duurzaam erfgoed, rond de persoon Barthold Entens. In het Asingapark vertelt Fré Schreiber voor basischoolleerlingen over het leven in Middelstum in die tijd en de deal die arbeider Jakop met Barthold Entens sloot. Rond villa Menthema wordt het muziekspel Drebbeltje opgevoerd.
7. sept. Vrolek mit eren, een bonte Barreld Entensoavend met samenzang o.l.v. de virtuoze pianist Oleg Morozov, grappige en leerzame ‘maaljoagerij’ rondom het doen en laten van de boesterbeer door Middelstumers. Extra info
9. sept. Presentatie van het boek Dolle Jonker, Hindrik Hofman en Fré Schreiber in het Hipplytushoes, Hyppolytushof 2 te Middelstum om 16.00 uur.
10 sept. Ol Poort Middelstum (Burchtstraat) van 10.00 – 16.00 uur, verkoop van het boek Dolle Jonker onder de poort. Prijs: € 10, contant betalen. Tevens is er een replica te zien van een geuzenpenning en een verzameling van zondagsschoolplaatjes. Natuurlijk ontbreekt de geuzenvlag niet: Oranje blanje bleu. Vive le gueux! In de poort is een tentoonstelling te zien van kleurrijke schilderijen/landschappen van Jan Bogema. Om 14.00 geeft de plaatselijke beiaardier Henk Veldman op het Hemonycarrillon een concert met muziek uit de 80-jarige oorlog met als titel: Barreld Entens en Drebbeltje. Tevens wordt de hele week voorafgaand het strijdlied over Barreld Entens op de automaat gespeeld, gecomponeerd door Oleg Morozov.
Toemaatje:
Het verhaal wil dat Entens in een dronken bui vanuit een commandopost in Rolde een aanval doet op de stad Groningen. Entens slaat enkele bekers wijn achterover, grijpt een deksel van een botervat en steekt het Schuitendiep over. Slechts enkele schutters volgen hem. Samen nemen ze een loopschans in. De geuzenleider steekt zijn dronken hoofd in een schietgat precies op het moment dat de vijand de trekker overhaalt.
Bron: Feé Schreiber (27 augustus 2022)